Forex Online Haram

Akhir-akhir ini, dunia perniagaan dan pelaburan secara dalam talian (online) di negara kita dikejutkan dengan kenyataan Majlis Fatwa Kebangsaan yang memutuskan bahawa operasi urus noaga wata wang atau forex online yang dijalankan oleh individu melalui broker-broker dalam talian adalah tidak menepati syarak.

Walaupun fatwa dan keputusan sudah dikeluarkan sejak 2012, didapati masih ramai daripada kalangan pemain-pemain forex masih tidak mengendahkan fatwa tersebut, terutama kalangan mereka yang sudah ketagih dengan aktiviti forex.

Sebenarnya isu forex online telah acapkali dibincangkan dan dijelaskan kedudukan hukumnya oleh mereka yang ahli dalam syariah, khasnya bidang muamalat. Pada pertengahan 2011, Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (Jakim) telah menganjurkan satu muzakarah membincangkan isu Forex ini, di mana beberapa penyelidik yang ahli dan pakar dalam bidang muamalat telah mengkaji isu forex online ini dan didapati operasinya yang dijalankan oleh individu melalui platform elektronik mengandungi banyak unsur yang tidak menepati syariah atau isu yang menjejaskan kesahihan transaksi forex online

Antara unsur yang perlu diberi perhatian oleh masyarakat ialah:

Isu leverage

Forex online tidak dapat dipisahkan daripada unsur leverage. Tidak akan ada pedagang (trader) kecil-kecilan akan berurusniaga di platform forex online jika broker tidak memberikan leverage. Secara mudahnya leverage ialah gandaan kewangan yang diberikan oleh broker supaya individu dapat berdagang Forex melebihi modal sebenar. Contohnya jika broker memberikan leverage 100:1, bererti dengan deposit sebanyak USD100, seorang trader dapat melakukan urus niaga (trading) bernilai USD10,000.

Daripada sudut fikah, akad yang paling hampir dengan unsur leverage ialah akan qard iaitu pinjaman kewangan. Iaitu broker memberi pinjaman kepada trader sejumlah wang untuk diniagakan. Jadi apa masalahnya dengan leverage?

Apabila leverage adalah satu bentuk pinjaman, di sini terdapat unsur mensyaratkan akad jual beli dengan pinjaman. Atau dengan kata lain, broker memberi pinjaman kewangan dengan syarat trader hendaklah melakukan trading forex dengan broker.

Dalam isu leverage, broker bukan sahaja mensyaratkan melakukan trading dengan pinjaman tersebut, malahan akad pinjaman dan akad jual beli mata wang berlaku secara sekali gus dengan menekan satu butang sahaja. Dua akad disekalikan dan tidak dipisahkan. Kerana pemberian leverage hanya akan terpapar di platform apabila seseorang trader membuka satu-satu posisi.

Di dalam fikah, meletakkan syarat akad jual beli lain di dalam akad pinjaman adalah tidak dibenarkan. Ia dikenali dengan permasalahan ‘Bay wa salaf’ iaitu jual beli berserta dengan pinjaman. Pengharamannya disepakati secara ijmak oleh seluruh ulama.

Al-Qarafi menyebut: “Dan dengan ijmak umat bahawa diharuskan jual beli dan pinjaman secara berasingan dan haram kedua-duanya secara bersekali, kerana ia adalah laluan riba." (Al-Furuq, 3/266)

Di dalam konteks perdagangan forex, ia didapati termasuk di dalam umum larangan ini, kerana broker hanya menyediakan pinjaman di atas nama leverage kepada pedagang yang membuka posisi di platformnya sahaja.

Isu Qabd (Possession)

Forex adalah pertukaran antara satu mata wang dengan mata wang yang lain. Dari sudut fikahnya ia adalah satu bentuk jual beli al-Sarf yang pada zaman dahulunya seumpama menukar emas dengan perak atau menukar dinar dengan dirham. Syarak telah meletakkan syarat bahawa dalam jual beli al-Sarf, hendaklah berlaku penyerahan dua item yang ditukar.

Dalam konteks forex, mesti berlaku penyerahan antara dua mata wang di dalam majlis akad, dengan mengambil kira bahawa penyerahan boleh berlaku secara hakiki (fizikal) dan juga hukmi (konstruktif).

Contoh penyerahan fizikal ialah dengan menyerahkan mata wang secara langsung kepada orang yang membelinya. Manakala contoh penyerahan hukmi ialah melalui pemindahan wang daripada akaun ke akaun lain.

Berlakukah Qabd dalam forex online? Untuk menjawab persoalan ini kita perlu memahami bagaimana operasi forex dijalankan. Sesuatu perdagangan forex dijalankan dengan cara membuka posisi (open position) terhadap instrumen yang dipilih. Kemudian, diakhiri dengan menutup posisi (close position) terhadap instrumen tersebut.

Sebagai contoh, anda mahu membuka posisi long terhadap instrumen EUR/USD, dengan maksud anda akan membeli mata wang euro dengan membayar mata wang dollar USD.

Di dalam syariah, tuntutan qabd daripada transaksi ini ialah anda hendaklah menyerahkan mata wang USD kepada broker; dan broker hendaklah menyerahkan mata wang EUR kepada anda.

Dalam forex online, berlakukah dua perkara tersebut? Jawapannya: Broker tidak akan mengkreditkan serta-merta mata wang yang anda beli ke dalam akaun anda. Jadi, anda yang membuka posisi membeli instrumen EUR/USD tidak akan selama-lamanya dapat membuat qabd terhadap mata wang EUR yang anda beli, kerana selagi posisi yang anda buka masih dalam status ‘OPEN’, anda tidak akan dapat menikmati segala keuntungan daripada kenaikan harga mata wang yang anda beli dan tidak mungkin anda dapat membuat pengeluaran (withdrawal) wang tersebut, sehingga anda membuat ‘CLOSE’ terhadap posisi tersebut atau dengan kata lain anda menjual balik mata wang yang anda beli tadi.

Contohnya, anda membuka posisi long terhadap EUR/USD pada harga 1.4500 sebanyak 10,000 unit. Kemudian, anda menutup posisi tersebut pada harga 1.4550. Anda mendapat keuntungan sebanyak 50 pip.

Dalam contoh ini, apabila anda membuka posisi long, anda dikira membeli EUR10,000 dengan membayar USD14,500. Kemudian, anda menjual balik EUR10,000 dengan mendapat USD14,550. Anda untung USD50.

Maka di sini timbul isu ketiadaan qabd terhadap mata wang yang dibeli oleh anda ketika membuka posisi long (membeli instrumen EUR/USD). Ini kerana selagi anda tidak menutup posisi pertama, anda tidak mungkin dapat menikmati apa-apa keuntungan sebenar daripada kenaikan harga EUR berbanding USD.

Jadi qabd tidak berlaku kerana mata wang yang dibeli ketika membuka posisi tidak akan dikreditkan ke dalam akaun pedagang, sehingga mata wang tersebut dijual balik kepada broker ketika penutupan posisi.

Isu penjualan mata wang yang tiada dalam pegangan

Sebagaimana disebutkan tadi, trading forex berlaku dengan ikatan antara dua transaksi iaitu open position dan close position terhadap instrumen yang dipilih. Jika ketika open position, trader membeli EUR dan menjual USD (Buy EUR/USD), maka ketika close position, dia akan menjual EUR dan membeli USD (sell EUR/USD).

Ketika close position, trader akan menjual balik EUR yang dibelinya. Di sinilah berlakunya isu syariah. Kerana ketika trader membuat penutupan posisi (close position), dia akan menjual balik mata wang yang dibelinya daripada broker, sedangkan dia belum lagi melakukan qabd terhadap mata wang yang dibelinya.

Dalam satu hadis, Nabi SAW bersabda: “Tidak halal hutang dan jual beli, (pengenaan) dua syarat dalam satu (transaksi) jual beli, (mendapat) keuntungan (daripada) sesuatu yang tidak dijamin dan jual beli sesuatu yang engkau tidak miliki. (riwayat Abu Daud, Tirmizi dan Nasaie).

Antara maksud ‘mengambil keuntungan daripada suatu yang tidak dijamin’ ialah mengambil keuntungan daripada jualan suatu yang tiada dalam pegangan.

Jadi, perdagangan forex secara dalam talian didapati tidak menepati tuntutan syarak kerana trader yang membuka sesuatu posisi akan menutupnya balik, atau dengan kata lain membeli sesuatu instrumen dan menjualnya balik sebelum berlakunya qabd terhadap mata wang yang dibelinya. Ia termasuk dalam larangan hadis yang dikemukakan tadi.

Continue ►